Trong suy nghĩ của nhiều người, việc đi “nhặt…bom” giữa thời bình vốn chỉ dành cho cánh đàn ông lực lưỡng và gan dạ. Nhưng tại MAG Quảng Trị (thuộc tổ chức cố vấn rà phá bom mìn của Anh) có cả một “đội quân tóc dài” đang ngày ngày có mặt trên các bãi mìn, xử lý tất cả những loại bom to nhỏ. Gặp họ mới thấy rằng công việc mang nhiều hiểm nguy này không có nghĩa là không tồn tại cái đẹp rất…phụ nữ. Khi đến trụ sở MAG (nằm sát cạnh hồ Khe Mây, thành phố Đông Hà) để liên hệ công tác, anh Thắng, cán bộ hành chính của MAG Quảng Trị đã giúp tôi liên lạc với những người có trách nhiệm ở Hà Nội và không quên khái quát sơ qua: “Trước đây, chúng tôi đã thành lập một đội rà phá bom mìn riêng biệt chỉ dành cho phái nữ nhưng hiện nay đã ghép các thành viên của đội này vào 4 đội khác gồm cả nam và nữ. Họ làm công việc như nhau chứ không phân biệt về giới tính…”. “Đội quân tóc dài” Như lời hẹn, từ sáng sớm, tôi có mặt tại trụ sở MAG Quảng Trị để đi cùng với đội rà phá ra thực địa. Chiếc xe lao vút ra khỏi thành phố, hướng thẳng huyện Vĩnh Linh, nơi mà trong chiến tranh được định danh là vùng đất thép và nay bom mìn còn găm lại vô số trong lòng đất. Anh Lê Văn Trà, cán bộ điều phối hoạt động kĩ thuật của MAG Quảng Trị bấm đốt ngón tay nói rằng: “Hiện nay, chúng tôi đang có chừng 22 nhân viên là nữ, trong đó có 15 người tham gia vào công tác liên lạc cộng đồng, y tế (công việc ít nguy hiểm hơn- PV) và 7 người trực tiếp tham gia rà phá mìn. Có chị làm lâu năm, có thành tích đã lên đến chức…đội phó và cũng có một thành viên nữ duy nhất tham gia vào đội “phản ứng nhanh, xử lý nóng”. Thực hiện rà phá, xử lý nhanh tại khu vực bến đò Tùng Luật (xã Vĩnh Giang, Vĩnh Linh). Những nữ nhân viên rà phá bom mìn mà tôi gặp cũng giống như bao người phụ nữ Việt Nam khác: vóc dáng nhỏ nhắn, giọng nói lảnh lót và nụ cười rạng rỡ. Nhưng khi ra đến bãi mìn, họ như lột xác…Có nhìn thấy cảnh các chị em hì hục mang vác “đồ nghề” đi thoăn thoắt giữa bãi mìn giữa ngày nắng cháy, khuôn mặt như đanh lại, tập trung cao độ vào từng động tác…mới biết rằng các chị thực sự tâm huyết với nghề. Tại bãi hiện trường MAG QT-073 (thuộc xã Vĩnh Tú, huyện Vĩnh Linh), tôi gặp chị Lương Thị Phượng (quê ở xã Văn Hóa, huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình), người được biết đến là nữ nhân viên lớn tuổi nhất (sinh năm 1967) của MAG Quảng Trị vẫn còn “bám sát” trận địa bom mìn. Cởi bộ đồ bảo hộ cồng kềnh, chị trở lại với vóc hình nhỏ nhắn với làn da ngăm đen rắn rỏi. “Tôi đã có mặt ngay từ những ngày đầu và đã từng trực tiếp đến rà phá 73 bãi thực địa. Giờ nhớ lại sự lo lắng, sợ sệt thủa ban đầu thật buồn cười, ngày đó tôi thực sự chưa hề nghĩ rằng mình sẽ gắn bó với công việc này lâu đến vậy. Nay cứ mỗi khoảng đất được sạch đạn bom, người dân an cư lạc nghiệp thì tôi cảm giác như mình lại càng mạnh mẽ, nỗi sợ hãi đã được thay bằng những xúc cảm hạnh phúc…”, chị tâm sự. Nhân viên rà phá mìn Lê Thị Bích Ngọc (sinh năm 1978, trú tại xã Gio Phong, huyện Gio Linh) cũng đặc biệt không kém. Thật khó tin rằng chị Ngọc hiện đang là thành viên nữ duy nhất của đội xử lý nhanh của MAG Quảng Trị và cũng là người có thâm niên khá lâu hoạt động trong đội được xem là tiếp xúc với vật liệu nổ thường xuyên này. “Khi chưa làm thì thấy khó khăn nhưng khi đã làm thì bỗng như say nghề vậy. Thậm chí phái nữ chúng tôi còn có thêm ưu điểm là tỉ mỉ và cẩn thận hơn so với cánh đàn ông đấy. Nguy hiểm thì vẫn thường trực nhưng càng lúc tôi càng muốn tìm tòi xem đó là loại vật liệu nổ gì, cách xử lý ra sao?”- chị Ngọc nói khẳng khái. Hai chị Lương Thị Phượng và Nguyễn Thị Hải Lý kiểm tra lại máy rà trước khi lên bãi. Có lẽ cũng chính nhờ lòng yêu nghề đó mà chị Ngọc đã nên duyên với anh Hoàng Ngọc Phi (sinh năm 1969, giám sát hiện trường MAG Quảng Trị). Họ xích gần nhau hơn bởi khát khao dọn cho bằng hết “bãi bom” của miền đất lửa trong những ngày hòa bình. Với khối lượng bom mìn, vật liệu chưa nổ khổng lồ mà MAG Quảng Trị đã rà phá được trong nhiều năm qua, chợt nhận thấy rằng cường độ làm việc của các nhân viên trong tổ chức này thật đáng nể. Công việc hàng ngày của họ bắt đầu từ 7 giờ sáng đến 10 giờ 30 phút trưa, 12 giờ tiếp tục và khoảng 16 giờ thì kết thúc. “Vì đặc thù công việc nên chúng tôi gặp đâu ăn đó, cũng cơm đường cháo chợ cả, còn chồng con ở nhà thì phải tự lo…”- nữ nhân viên rà phá Hoàng Thị Hải Lý (sinh năm 1970) thật thà kể. “Bom đâu biết là đàn ông hay phụ nữ!” Đó là câu mà những nhân viên MAG nói vui khi biết ý định tiếp cận phái đẹp trong công việc nặng nhọc, nguy hiểm này của tôi. Kể cũng phải, bom nào có… trái tim mà chúng chỉ dội lên tiếng nổ chát chúa, phá hủy tất cả nếu ai sơ suất đụng vào nó. Trong đầu tôi chợt thoáng nghĩ rằng ở trên bãi mìn, quan niệm “nam nữ bình quyền” quả không sai khi họ có công việc giống nhau và chấp nhận phần trăm rủi ro như nhau… Hỏi chuyện hiểm nguy, những người phụ nữ của “đội quân tóc dài” đều cười hết sức ý nhị, có người nhanh nhảu nói: “rà mìn mà không nguy hiểm thì có cái nghề gì đáng gọi là nguy hiểm nữa hả bạn?”. Bởi những năm về trước, khi lượng bom mìn còn dày đặc và lộ thiên thì những con người này phải đối mặt với “tử thần” ngày một. Họ cũng đã từng xử lý những quả đạn pháo khủng với trọng lượng chừng 1,2 tấn, những quả bom hạng nặng như bom MK 83 (nặng 1.000 cân Anh), MK 82 (nặng 500 cân Anh)….Các loại bom bi, bom con cũng không kém phần nguy hiểm, tuy nhỏ nhưng dễ nổ. Nhận thấy hiệu quả công việc không kém cạnh đấng mày râu, có chị đã được đề bạt lên chức vụ cao. Chị Trần Thị Thảo (sinh năm 1976, đội phó đội rà mìn 1) là một điển hình. “Công việc của đội phó là phải quản lý 3 tổ rà phá mìn, nếu tổ trưởng vắng mặt thì coi như tôi phụ trách luôn. Chính thế nên trách nhiệm càng nặng nề, phải đảm bảo an toàn cho toàn bộ anh em…”- chị Thảo thổ lộ. Chị còn kể cho tôi nghe một kỉ niệm nhớ đời rằng trong một buổi tập huấn, lúc chị đang chăm chú theo dõi vị chuyên gia hướng dẫn thao tác thì bỗng một tiếng “bùm” điếng người vang lên. “Khi ấy tôi như đứng tim và nghĩ vậy là…tiêu rồi nhưng khi định thần lại mới thấy không can gì. Về sau mới biết sự việc trên được sắp đặt trước và nằm trong chương trình tập huấn để “thử lửa” chúng tôi. Tôi coi đó như một bài học về sự cẩn trọng, mọi sơ suất đều phải trả giá bằng tính mạng của mình và cả đồng nghiệp. Chị em tôi lúc làm việc cũng như nghỉ ngơi đều nhắc nhở nhau như vậy…”- đội phó Thảo trải lòng. Cuối giờ chiều, cùng với những nhân viên nam, những người phụ nữ rắn rỏi này xách các loại máy móc lên xe để trở về sau một ngày làm việc mệt nhoài. Khuôn mặt, chân tay, quần áo của các chị dường như không còn nơi nào để bụi đất có thể bám thêm được nữa nhưng họ vẫn nở nụ cười thật tươi, bởi từ bây giờ cho đến sáng hôm sau các chị sẽ trở về chăm sóc cho mái ấm bé nhỏ của mình như bao người phụ nữ khác… Bài, ảnh: NGUYÊN ĐĂNG http://www.baoquangtri.vn
