Lấy từ nguồn: www.ngherockonline.com Sáng nay ít việc ngồi tìm tòi mấy trang guitar, rồi quay lại forum nhà mình tự nhiên thấy buồn cười ngặt nghẽo . Không phải do trình mấy anh em nhà mình kém quá, mà là do anh em mình ngây ngô quá. Nói chung, quan niệm về guitar với mỗi người một khác. Có người nghiện nó như nghiện thuốc, không bỏ được, còn có người chỉ thấy đơn giản nó là một thứ đồ chơi đắt tiền, ngồi nghịch một thời gian, đi đây đi đó đánh vài ba bài, thế là được, cũng có người thì đánh cũng được, không đánh cũng chẳng sao (trường hợp của tôi ), … Nhưng ngặt một nỗi, học chơi đàn cũng như học toán vậy, tất cả đều phải bắt đầu từ những bước khởi điểm, 1, 2, 3, … rồi sau này mới tính đến được tích phân, đạo hàm. Trên thực tế, một nhà khoa học đoạt giải Nobel vẫn thường nát óc suy nghĩ về một vấn đề tưởng chừng hết sức đơn giản. Tương tự, một đoạn nhạc chỉ 15s, nửa phút, đôi khi các nghệ sĩ hàng đầu thế giới cũng luyện tập hàng năm trời mà đánh vẫnkhông nổi, huống hồ người mới tập chơi. Thế nhưng trong box này không ít những topic lập ra chỉ để hỏi rằng làm thế nào đánh cho nhanh, chuyển tay cho chóng, lại còn những topic nói rằng không có thời gian tập thì làm thế nào để đánh giỏi được . Thật sự là khó có thể tưởng tượng được một người mỗi ngày không thể dành ra 15’ – 30’ để cầm đàn thì sau 1 năm trình độ sẽ thế nào ?? Có lẽ là mọi người khi mới tập đàn thường không biết tập theo cái gì, tập để làm gì và tập như thế nào. Tôi chẳng qua là một kẻ biết được vài ba nốt nhạc, nhưng nay lập ra topic này hy vọng có thể giúp đỡ các bạn có thể có một chút đường hướng để luyện tập guitar solo. Bài viết này dựa trên cuốn Speed Mechanics for lead guitare, tác giả Troy Stetina (bài viết này đã có trên viet-guitare.net – tác giả Dave Murray). Một lưu ý nhỏ, nếu bạn muốn sáng mai thành Jimi Hendrix ngay thì nên tìm một topic khác. Theo lời tác giả thì cuốn sách này là loại sách dùng để tập trong nhiều năm cho cả người mới tập lẫn người tập đã lâu (dù cuốn sách này cũng mỏng). Cuốn sách được chia làm 3 phần trong đó phần I là về các kĩ năng đánh đàn còn phần 2 và 3 chủ yếu là nhạc lí, đệm và cách create các câu solo. Do đó tôi sẽ chỉ post lên phần 1 thôi. Phần 1 gồm: The Art of Practicing gồm những bài tập cơ bản của chạy ngón và các kĩ thuât thường dùng Building Speed gồm các bài chạy ngón để tăng tốc độ của cả hai tay Sweep Pickings Kĩ thuật khó nhất của và cũng làm mất nhiều thời gian của các Rock guitarist nhất : Quét. Trước hết, cần giải thích các ký hiệu: ^ : đây là ký hiệu thể hiện động tác hất lên của tay phải, đánh bằng pick (miếng gảy) v : ------------------------------------------------ xuống -------------------------------------------------- Các số viết trong dòng kẻ thể hiện số của phím đàn: khi viết số 1 thì tay trái ấn vào phím số 1. Các số viết ngoài dòng kẻ thể hiện các ngón tay của tay trái sẽ dùng để bấm vào phím đàn: 1: ngón trỏ 2: ngón giữa 3: ngón đeo nhẫn 4: ngón út Những lưu ý : - Trong phần này bạn nên nhớ là mỗi nốt được gảy một lần bằng miếng gảy(móng). Một gảy lên và một đánh xuống bất kể nốt tiếp theo là nằm ở dây nào. - Ngoài ra một phần rất quan trọng là bạn cần giữ khoảng cách giữa các đầu ngón tay và dây đàn không quá 1cm (cái này rất quan trọng vì nó giúp bạn tăng tốc độ rất nhanh). - Khi gảy bằng móng các bạn nên đặt móng nghiêng so với dây đàn một góc (khoảng 45 độ) để khi gảy không bị vấp đồng thời nó cũng tạo cho bạn cảm giác tốt khi tập quét(Sweep). - Tất cả các bài tập dưới đây, note nhạc đều được viết ở móc kép và default tempo = 80. Mục đích của chúng ta là đưa tốc độ lên càng cao càng tốt. Tempo cao nhất có thể đạt được, ban đầu hãy đặt ở 160 (đạt được đến mức này thì bạn đã gần đánh được Highway star rồi)
Phần 1: The Art of practicing Bài tập đầu tiên. Bài tập này có tác dụng như một bài khởi động trước khi luyện tập, tuy đơn giản và nhàm chán nhưng rất quan trọng. ^ v ^ v E-----------------------------------------------------------------------1--2--3--4-- B---------------------------------------------------------1--2--3--4---------------- G-------------------------------------------1--2--3--4------------------------------ D-----------------------------1--2--3--4-------------------------------------------- A---------------1--2--3--4---------------------------------------------------------- E-1--2--3--4------------------------------------------------------------------------ 1 2 3 4 Thông thường bài tập này cần thực hiện 15’ trước mỗi buổi tập, ban đầu tốc độ là 2s 1 note, sau đó tăng dần tốc độ lên 1s 1 note, rồi đến 1s 2 note, … Đánh xong một note phải nhấc ngay ngón tay đang bấm note đó lên. Đặc biệt với những bài tập guitare solo, dù bất kỳ trường hợp nào, khi đánh cũng phải để tiếng đàn thật gọn, sạch, không được để sinh ra bất kỳ một tạp âm nào (tẹt, rè do chạm dây khi nhấc ngón hoặc chạm phím khi đặt ngón) vì như vậy tiếng đàn nghe sẽ thê thảm, nhất là khi lên loa hoặc dùng phơ. Nếu không đảm bảo được tiếng đàn thì cần lập tức hạ tốc độ xuống. Bài tập thứ hai. ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v E--------------------------------------------------------5--7--8--- B---------------------------------------------5--7--8-------------- G----------------------------------4--5--7------------------------- D-----------------------4--5--7------------------------------------ A------------3--5--7----------------------------------------------- E-3--5--7---------------------------------------------------------- 1 2 4 1 2 4 1 2 4 1 2 4 1 3 4 1 3 4 ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v E-8--7--5--------------------------------------------------------- B------------8--7--5---------------------------------------------- G-----------------------7--5--4----------------------------------- D----------------------------------7--5--4------------------------ A---------------------------------------------7--5--3------------- E--------------------------------------------------------7--5--3-- 4 3 1 4 3 1 4 2 1 4 2 1 4 2 1 4 2 1 Bài tập này được sử dụng khá rộng rãi. Rất nhiều nhạc phẩm tôi từng được nghe sử dụng một phần bài tập này. Tạm thế đã. Chiều nay nếu rỗi sẽ post tiếp Bài tập thứ ba. Chú ý từ bài tập này, các bạn sẽ phải tự xếp ngón. Tay phải vẫn như thế, bắt đầu đánh note đầu tiên thì hất lên, sau đó cứ 1 note xuống 1 note lên. E-10--8--7--8--7--------7---------------------------------------------------------------- B----------------------10-----10--8--10--8--7--8--7------7--------------------------- G-------------------------------------------------------------9------9--7--9--7--6-------- D--------------------------------------------------------------------------------------------- A--------------------------------------------------------------------------------------------- E---------------------------------------------------------------------------------------------
và E------------------------------------------------------------------------------------------------- B------------------------------------------------------------------------------------------------- G------------------------------------------------------------------------------------------------- D-----------------------------------------------------------------7-------7--8--7--8--9------- A------------------------7---------7--8--7--8--10--8--10------10-------------------------- E-7--8--10--8--10------10------------------------------------------------------------------- Theo tác giả thì những bài tập này rất có tác dụng giúp tăng cảm giác của tay trái. E--------------------------------------------------5-7-8-7-5-------------------------------- B-----------------------------------------5-6-7---------------7-6-5------------------------- G-------------------------2-4-5-4-5-7-------------------------------7-5-4----------------- D-----------------2-4-5--------------------------------------------------------5-4-2-------- A---------2-3-5------------------------------------------------------------------------5-3-2 E-2-3-5--------------------------------------------------------------------------------------- HÃY NHỚ ban đầu phải đánh rất chậm rồi mới tăng tốc độ dần dần. Đến chừng nào bạn nghe thấy tiếng đàn không còn sạch thì phải hạ tốc độ ngay lập tức và bắt đầu lại. Không nên ham hố nhanh mà hỏng tiếng đàn. E-7-8-10-----------8-10-12------------10-12-13-------------12-13-15--------------------- B-----------7-8-10------------8-10-12-------------10-12-13--------------12-13-15-------- G------------------------------------------------------------------------------------------------------ D------------------------------------------------------------------------------------------------------ A------------------------------------------------------------------------------------------------------ E------------------------------------------------------------------------------------------------------ E--------------------------------------------------------------------------------------------20---------- B-------------------------------------------------------------------------------17-19-20-------------- G-----------------------------------------------------------------16-17-19---------------------------- D-14-16-17--------------16-17-19-------------16-17-19---------------------------------------- A--------------16-17-19--------------16-17-19---------------------------------------------------- E--------------------------------------------------------------------------------------------------------- Bắt đầu từ bài này là những bài tập tương đối khó, nên khi tập cần phải tập cẩn thận và kỹ càng. Một đoạn này cần tập đi tập lại, và cần phải tiếp tục luyện tập các bài cơ bản trước. Nói chung cứ từ từ tập thì sẽ ổn. To lumu: Tôi kô rộng rãi như bạn nghĩ đâu. Tôi sẽ chuyển sang một số kĩ thuật thường thấy trong các đoạn solo guitare . Những kĩ thuật này với những người mới tập cần quan tâm vì nó là những kĩ thuật rất cơ bản. Đầu tiên là Hammer on (đập) Dễ hiểu kĩ thuật này sẽ giúp bạn tạo ra một note nhạc mà tay phài không cần đánh vào dây đàn. Giả sử ngón trỏ của bạn đang ở nốt B dây E, sau khi bạn đánh vào dây đàn để vang lên nốt này thì dùng ngón giữa của bạn đập vào nốt C ngay bên cạnh. Khi đó note C sẽ vang lên mà tay phải không càn đánh vào dây. Kí hiệu của nó trong bản tab như sau E ------7-h-8---- Tương tụ như vậy nhưng làm ngược lại là Pull off (móc) Tiếp tục với VD trên, khi ngón giữa của bạn đang ấn ở nốt C và ngón trỏ vẫn đang ở nốt B thì bạn móc ngón giữa sau khi tay phải đã đánh vào dây đàn để vang lên nốt C. Khi bạn nhấc ngón giữa lên nó sẽ tạo ra
nốt B. Kí hiệu của nó trên bản tab như sau E ----------8-p-7------ Sau đây là chuỗi bài tập cho hai kĩ thuật cơ bản này: E-2h3h4--4p3p2p0--2h3p2p0--7h8p7--------------------------------------------- B----------------------------------------------------0h5h8--8p5p0--5h7p5h7p5h7-- G----------------------------------------------------------------------------------------------- D----------------------------------------------------------------------------------------------- A----------------------------------------------------------------------------------------------- E----------------------------------------------------------------------------------------------- 1 2 3 3 2 1 1 2 1 1 2 1 1 3 3 1 1 3 1 3 1 3 Khi hammer on cần gõ mạnh chính xác dứt khoát và pull off cũng vậy Bài tập trên không phải là một câu solo mà là tôi cắt từ các bài tập khác nhau để các bạn luyện. Bạn nên tập từng chùm riêng. Độ khó tăng dần lên với các chùm sau. Với mỗi chùm bạn nên lặp lại nhiều lần cho quen tay. E--------------------------------------------------------------------------------------- B- 7p4p0h4p0h4--8p5p0h5p0h5--10p7p0h7p0h7--12p8p0h8p0-- G--------------------------------------------------------------------------------------- D--------------------------------------------------------------------------------------- A--------------------------------------------------------------------------------------- E--------------------------------------------------------------------------------------- Với đoạn solo này bạn đã có thể hoàn thiện kĩ thuật hammer on và pull of của mình. Nhớ là với bài tập đầu tiên, với mỗi chùm bạn cần tập cẩn thận. Kĩ thuật tiếp theo là Slide (vuốt) và Bend (đẩy) Kĩ thuật slide rất dễ hiểu, giả sử khi bạn đang ấn vào nốt B dây E bạn giữ nguyên ngón đang ấn miết theo cần đàn lên nốt cần đến (giả sử là note D) VD E -----7-s-10-- Đó là slide lên, còn đây là slide xuống VD E -----7-s-5-- Slide thì dễ hiểu và dễ làm chắc sẽ không mất nhiều thời gian của các bạn. Kĩ thuật bend là kĩ thuật đòi hỏi bạn phải có tay trái với các ngón tay khỏe (mà để khỏe thì chỉ có tập nhiều). Giả sử bạn đang giữ ngón giữa ở nốt C và ngón trỏ ở nốt B trên dây mí. Khi tay phải gảy vào dây mí bạn có nốt C. Nhưng sau đó bạn muốn có nốt C# mà không gảy hay hammer gì vào note này cả. Thế thì làm thế nào? Bạn hãy đẩy dùng hai ngón trỏ và giữa đang ấn vào B và C đẩy dây E cao lên một khoảng về phía dây B cho đến khi âm tạo ra của nốt C lúc nãy cao kên bằng note C#. VD E-------8b(9)--- Kĩ thuật bend, theo ý kiến của tôi là kỹ thuật khó nhất trong guitar, đòi hỏi khổ luyện và nhạc cảm tốt. ^ v ^ v ^ E--2s3-----5b(6)-------------------------------------- B----------------------5--8s10--10b(12)b(10)----- G---------------------------------------------------------- D---------------------------------------------------------- A----------------------------------------------------------
Bài tập thứ tư Chủ yếu để rèn luyện kỹ thuật hammer on và pull off: 1 E--------------------------------------------------------7h8h9h10 B---------------------------------------------5h6h7h8------------- G----------------------------------5h6h7h8------------------------ D-----------------------3h4h5h6----------------------------------- A------------3h4h5h6---------------------------------------------- E-3h4h5h6--------------------------------------------------------- 1 2 3 4 2 E-10p9p8p7---------------------------------------------------------- B--------------8p7p6p5----------------------------------------------- G--------------------------8p7p6p5----------------------------------- D--------------------------------------6p5p4p3----------------------- A-------------------------------------------------6p5p4p3------------ E-------------------------------------------------------------6p5p4p3 4 3 2 1 3 E-8p5h8p5------------------------------------------------------------------------- B------------8p5h8p5-------------------------------------------------------------- G------------------------7p5h7p5-------------------------------------------------- D------------------------------------7p5h7p5-------------------------------------- A------------------------------------------------7p5h7p5--5p3h5p3------------- E-------------------------------------------------------------------------5p3h5p3-- 4 E---------------------------------------------------------------------------------------- B-7p4h5p4--8p5h7p5--10p7h8p7--12p8h10p8--13p10h12p10------ G----------------------------------------------------------------------------------------- D----------------------------------------------------------------------------------------- A---------------------------------------------------------------------------------------- E---------------------------------------------------------------------------------------- 5 E----------------------------------------------------------------------------------------- B----------------------------------------------------------------------------------------- G-h8h12p8p0----h7h10p7p0----h5h8p5p0----h4h8p4p0---------------- D----------------------------------------------------------------------------------------- A----------------------------------------------------------------------------------------- E----------------------------------------------------------------------------------------- 6 E-15p14p12h14p12--------12---------------------------------------------------------- B---------------------------h15-------h15p13h15p13p12h13p12------------------- G-------------------------------------------------------------------------------h14-----------
D----------------------------------------------------------------------------------------------- A----------------------------------------------------------------------------------------------- E----------------------------------------------------------------------------------------------- 7 E-----h15p12h14-----------------------h15p12h14------------------------ B--------------------------h15p12h14---------------------h15p12h14----- G----------------------------------------------------------------------------------- D----------------------------------------------------------------------------------- A----------------------------------------------------------------------------------- E----------------------------------------------------------------------------------- 8 E-------------------------------------------------------------------------------------- B--------------------------------------------h10p9---------------------------------- G-------------------------------------------------------h10p9p7h9h10p9~~~- D--------------------------------7h10p9-------------------------------------------- A-------------h8p7p5h7h8-------------------------------------------------------- E--5h8p7---------------------------------------------------------------------------- Phần tiếp theo, tôi sẽ phải nói một chút về lý thuyết. Thật ra là phần Art of Praticing này nói rất nhiều về lí thuyết nhưng tôi ngại post lên vì sợ các bạn đọc hoa mắt (khả năng dịch của tôi chưa phải là xuất sắc lắm). Tuy nhiên tôi cũng vẫn đành phải đưa lên đây một ít để các bạn có cái tham khảo. Tay phải: Trong Rock ghita thì tay phải (tay gảy) không như cổ điển là dùng ngón tay mà dùng miếng gảy hay gọi nôm na là móng nhựa(móng). Vấn đề của các tay ghita Rock chính là ở cái chỗ dùng móng này như thế nào. Tôi sẽ phân tích một chút cho các bạn thấy của sự khó khăn khi dùng móng. Với tay ghita cổ điển dùng ngón tay để gẩy thì rõ ràng họ có lợi thế là hai tay phối hợp với nhau dễ hơn. Hiển nhiên vì một ngón ấn thì một ngón gảy mà có đến bốn ngón để gảy trong khi dùng móng thì không dễ như thế. - Thứ nhất là với những nốt nằm trên 2 dây xa nhau thì việc dùng móng gảy là một bất lợi về tốc độ. - Thứ hai là việc gảy móng đối với người mới tập sẽ khó khăn hơn vì rất dễ bị vấp dây (gảy dây này nhưng quẹt cả móng sang dây kia, vì dây guitar điện rất gần nhau). - Thứ ba, vấn đề khó khăn nhất: vấn đề phối hợp giữa hai tay. Khi đã dùng quen móng rồi thì tốc độ của tay phải nhanh hơn tay trái (các bạn thử dùng ba ngón tremolo còn tôi dùng móng tremolo xem ai nhanh hơn ). Vấn đề là ở chỗ khi đánh không làm chủ được tốc độ dẫn đến việc tay phải gẩy đến 5 ,6 nốt thì tay trái vẫn đang thực hiện nhiệm vụ ở nốt thứ 4, 5 gì đó. Cái này rất hay xảy ra khi đánh những đoạn solo ở tốc độ cao. Chính vì thế để khắc phục khó khăn này TROY STETINA đưa ra cho các bạn những bài tập để luyện cho tay phải và tay trái phối hợp một cách đồng đều. Thêm một lần nữa tôi xin nhắc các bạn là khi tập phải tập từ rất chậm rồi mới nhanh dần. Khi mà 2 tay không còn sự ăn ý thì ngay lập tức phải giảm tốc độ xuống. Và nhớ nhé một gảy lên và một gảy xuống v..v.. 1. ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v E-1-2-3-4-2-3-4-5-3-4-5-6-4-5-6-7-5-6-7-8-6-7-8-9-7-8-9-10-8-9-10-11-- B----------------------------------------------------------------------------------------------- G----------------------------------------------------------------------------------------------- D----------------------------------------------------------------------------------------------- A----------------------------------------------------------------------------------------------- E----------------------------------------------------------------------------------------------- 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v ^ v E-15-0-0-0-14-0-0-0-12-0-0-0-11-0-0-0-8-0-0-0-7-0-0-0-5-0-0-0-3-0-0-0-- B------------------------------------------------------------------------------------------------- G------------------------------------------------------------------------------------------------- D------------------------------------------------------------------------------------------------- A------------------------------------------------------------------------------------------------- E------------------------------------------------------------------------------------------------- Ngay từ đầu khi tập, các bạn cần tập cho mình cách cầm móng cho hợp lí. Đấy là kẹp móng sao cho chắc, vững nhưng vẫn thoải mái và thứ hai là khi gảy nên nghiêng móng một góc 45 độ so với dây. Tôi sẽ giải thích thêm cho dễ hình dung. Các bạn dựng cái móng thẳng đứng trên cần đàn giữa các dây rồi xoay nó theo chiều kim đồng hồ khoảng 45 độ thì cạnh móng tạo với dây đàn một góc 45 độ nếu nhìn thẳng đứng từ trên xuống. Vì sao lại phải làm như thế??? Dễ hiểu thôi vì như thế sẽ giúp cho móng ''trượt'' trên dây đàn dễ hơn và không bị vấp. Nghe thì đơn giản nhưng rất quan trọng đó Bây giờ tỗi sẽ kết hợp cả hai tay của bạn trên những bài chạy ngón và nên nhớ là hãy tập từ từ Và nhớ là một gảy lên và một gảy xuống liên tục bất kể nốt tiếp theo nằm ở dây nào 1 ^ v ^ v E------------------------------------------------------------------------------------------------------------ B------------------------------------------------------------------------------------------------------------ G----------------------------------------------------------------------------------7--------7-9-7-9-10-- D--------------------------------------------------7------7-9-7-9-10-9-10-------10------------------ A-------------------7------7-8-7-8-10-8-10----10---------------------------------------------------- E-7-8-10-8-10----10----------------------------------------------------------------------------------- 2 ^ v ^ v E---------------------------------------------------------------------------------- B---------------------------------------------------------------------------------- G-10-7------10-7------11-8-------10-7-10-7-------11-8-10-7--------- D-------10-8------10-8------10-8--------------10-8---------------10-8-- A---------------------------------------------------------------------------------- E---------------------------------------------------------------------------------- 3 ^ v ^ v ^ v ^ v E-15-12--------15-12---------II-15-12------------------------------------------ B---------15-12---------15-12II---------15-12-15-12------------------------- G----------------------------------II-------------------------14-12-14-12--------- D----------------------------------II-----------------------------------------14-12-- A----------------------------------II--------------------------------------------------- E----------------------------------II--------------------------------------------------- E--------------------------------------------------------------------------- B------------------------------------------------------15-12------------- G---------------------------------------14-12----------------14-12---- D-14-12----------------14-12---------------14-12-------------------
A----------14-12---------------14-12---------------------------------- E-----------------15-12-------------------------------------------------- 4 E-12-------------15-------------12-----------------------------------------------14---- B-----13-12---------13-12--------15-13-12-13-12------------13-15-16-------- G-------------14-------------14-------------------------14-12-14--------------------- D-------------------------------------------------------------------------------------------- A-------------------------------------------------------------------------------------------- E-------------------------------------------------------------------------------------------- 5 E-12----------------------12-10---------------------10-8-----------------8-7-------------- B-----13-12-----12-13---------12-10----10-12------10-8----8-10-------8-7-------- G--------------14--------------------------12--------------------10--------------------9---- D------------------------------------------------------------------------------------------------ A------------------------------------------------------------------------------------------------ E------------------------------------------------------------------------------------------------ Tập cẩn thận sẽ đem lại cho các bạn một sự hòa hợp giữa hai bàn tay. Khi đã quen với những bài tập kiểu này, hãy nâng tốc độ lên càng cao càng tốt, giai điêu của chúng khá là hấp dẫn và cũng có thể bạn sẽ thấy nó giống một đoạn solo trong một bài hát nào đó. Tui post lên cho anh em tham khảo, tập luyện chứ tui chỉ tập được mấy phát rùi bỏ xó. . Nói chung củng hay phết.
Ái chà, bác rock tâm huyết quá, 12h07 mà còn online để post bài. Cái này hình như chủ yếu dành cho guitar điện thì phải, chư đủ tiền mua nên......... híc!
Cái này tập cho ghitar thùng củng được mà. luyện cho dẽo tay. sau đó là tốc độ list. (củng khó lè lưỡi ) Em có mấy bài tập solo cho gitar thùng không, post lên cho anh em đi. mấy cái đoạn mà người ta thường chêm vào giữa bài ấy.
cái ni hình như có từng đoạn chung. sau khi học từng đoạn đó rùi mình mới sáng tạo ra cho từng bài thì phải. Anh thì không có mấy đoạn chung đó
