Nhúng tay vào hàng chục lĩnh vực: điện ảnh, bất động sản, ngân hàng, quảng cáo, PR, báo chí, tin học, thiết bị văn phòng...Sở hữu và đồng sở hữu vài chục công ty, trong đó đã và đang gây ấn tượng với những cái tên nổi tiếng như FPT, Zodiac (Hoàng đạo), ACB, TOGI, Vĩnh Trinh Company, Thiên Ngân Galaxy... Từ một sinh viên Toán cách đây 20 năm, Nguyễn Trung Hà đã từ bỏ lối đi được dọn sẵn để hiện tại trở thành một nhà đầu tư "có máu mặt" của Việt Nam. Nguyễn Trung Hà: "Cuộc đời có những điều khiến ta thay đổi suy nghĩ. Một cách sâu sắc, về chất". (Ảnh: Trung Kiên) Trong quá trình đi tìm nhân vật cho loạt bài này, với mục đích tiếp cận những cựu HSG quốc tế thành danh trong lĩnh vực kinh doanh, tôi nhận được không dưới 10 lời giới thiệu của nhiều doanh nhân thành đạt về Nguyễn Trung Hà. Cuộc phỏng vấn được thực hiện cuối tháng 11/2005. Thẳng thắn và thực tế, đôi chút cực đoan (?), nhiều ý kiến của anh có thể sẽ gây ra tranh cãi hay dư luận trái chiều. Toán học không có nhiều ý nghĩa với xã hội Trước khi là một nhà đầu tư, anh từng là một học sinh giỏi Toán? Năm 1978, đạt giải ba HSG Toán quốc tế ở Rumani, cùng 40 người đạt điểm cao nhất trong kỳ thi đại học, tôi được gửi lên trường quân sự trên Vĩnh Phúc để ôn luyện tiếng, chuẩn bị cho việc sang Nga. Năm sau, tôi sang MGU (ĐH Tổng hợp Moskva) học khoa Toán Cơ, ngành Toán lý thuyết, lại chọn Lý thuyết số, môn cổ điển và kém ứng dụng nhất trong các nhánh của Toán học. Nhưng chưa hết đại học thì tôi chán. Tôi tự nhận thấy học Toán xong, rồi cũng không để làm gì. Vì sao? Tôi cho rằng, những gì dân Toán làm là: Tự đặt vấn đề, Tự giải quyết vấn đề rồi lại Tự hoan hô. Nói chung là một chuỗi công đoạn “tự sướng” và ít có ích cho người khác. Nói cách khác, giá trị của việc học Toán và làm Toán không cao. Toán học vẫn được coi là nền tảng của nhiều môn khoa học khác. Những điều anh nói dường như phủ nhận một quan niệm được rất nhiều người thừa nhận? Kiến thức Toán khá cần thiết trong nhiều lĩnh vực, trong cuộc sống. Nhưng, những thứ thực sự cần thiết cũng chỉ ở tầm vừa vừa thôi, nói nôm na là 1+1=2, chứ không phải những cái hoành tráng, trừu tượng, cao siêu. Mà, Toán học bây giờ đi xa lắm rồi, ở tận chân trời nào rồi. Đa phần những vấn đề mà các nhà Toán học nghiên cứu, là do họ tự đặt ra, tự thấy rằng nó rất có ích, rồi tự đi tìm lời giải và cũng chỉ có họ, hoặc những người theo đuổi Toán ở tầm của họ mới hiểu được. Vì không có ai hiểu được ngoài mấy ông Toán biết với nhau, nên cũng là các ông tự hoan hô nhau. Ông này khen ông khác giỏi, khen những vấn đề xyz nào đó là giải quyết được mấu chốt, là có ý nghĩa, ảnh hưởng rất lớn... và dân chúng, xã hội, thực ra là chẳng hiểu tẹo nào về vấn đề đó... tung hô theo. Anh có nghĩ rằng những điều này sẽ động chạm? Tất nhiên, bất cứ chuyện gì nhạy cảm cũng có thể động chạm. Nhưng, tôi nói với tư cách không phải người ngoại đạo. Tôi cũng từng học Toán. Rất, rất nhiều bạn bè tôi cũng là dân Toán... Trong giới Toán nói chuyện với nhau cũng rất hiểu điều đó. Chúng tôi còn dùng nhiều từ "trần trụi" hơn nhiều: chẳng hạn thủ dâm tư tưởng (cười to). Vô nghĩa! Ông này Tiến sỹ, anh kia Tiến sỹ... toàn giải quyết vấn đề vô nghĩa. Anh từng học Toán, tức là cũng đã từng thấy rằng nó có ích. Mất bao lâu để anh đi đến kết luận ngược như bây giờ? Tất nhiên, ngày xưa, tôi không nghĩ ngay được cái điều mà tôi thấy bây giờ. Thời đầu, cũng như rất nhiều SV Toán khác, tôi rất thích làm Toán. Mỗi lần tự giải quyết được một bài toán, một vấn đề nào đó thì thấy rất sướng. Và, nếu có ai đó xung quanh hoan hô thì càng vui, hay tự mình hoan hô cũng thấy hay, cũng đủ để thoả mãn (cười). Nhưng, cuộc đời có những thời điểm, những cột mốc có thể làm người ta thay đổi cách suy nghĩ. Thay đổi một cách sâu sắc, về chất. Năm 1982, tôi bị lao phổi và phải vào nằm trong Viện lao Moskva mất 1 năm. Thời gian này, rảnh rỗi nên tôi có nhiều thì giờ suy ngẫm về cuộc đời. Sau khi ra Viện, tôi trở thành người khác hẳn, trong cách nhìn cuộc sống. Tự dưng, tôi nhận thấy một cách rất rõ ràng sự vô nghĩa của những cái mình đang theo đuổi, cụ thể là việc học Toán, hay việc mình muốn đạt cái nọ, cái kia. Người giỏi làm Toán là sự lãng phí Nhưng, có một thực tế là dân Toán đa phần là những người giỏi và họ dễ thành công, kể cả khi chuyển sang các ngành khác. Tức là Toán học có ích, ít nhất về mặt đào tạo? Có một số khái niệm bị đóng khung trong suy nghĩ. Nói thịt nghĩ ngay là thịt lợn, chứ không phải thịt gà, thịt cừu, thịt bò... Nói giỏi hầu như chúng ta cũng hiểu là giỏi Toán, nếu giỏi Văn, giỏi Lý, Hoá, Nhạc, Hoạ... sẽ cần phải chua thêm mấy cái danh từ phụ. Cá nhân tôi nghĩ có sự nhầm lẫn ở đây. Nhiều người nghĩ những người học giỏi Toán khi nhảy sang các ngành khác làm cái gì cũng dễ giỏi, dễ thành công, tôi lại cho rằng, những người giỏi Toán, bản thân họ là những người giỏi, tức là họ có nhiều tố chất về trí tuệ để dễ thành công... Mà người giỏi thì học gì, làm gì cũng dễ giỏi kể cả học Toán. Chẳng qua, người có trí tuệ tốt từ bé thường được hướng, hoặc tự chọn vào những môn mang tính khoa học, nhất là Toán. Thành ra, mật độ những người giỏi "dính dáng" đến Toán là tương đối cao, nên dẫn đến sự đánh đồng khái niệm: dân Toán là dân giỏi. Sự lãng phí ở đây là lẽ ra phải cho những người giỏi đó học ngành khác hữu ích hơn là Toán. Nhưng rõ ràng, rất nhiều kiến thức của Toán đã và đang được áp dụng trong rất nhiều ngành nghề khác nhau? Chúng ta nhầm lẫn trong việc định nghĩa thế nào là ứng dụng, dẫn đến hiểu Toán có ứng dụng trong nhiều ngành. Không phải vậy. Toán hoàn toàn không có ứng dụng. Tôi nghĩ kiến thức Toán ở bậc ĐH là bắt đầu không cần thiết. Càng nghiên cứu lên cao, Toán càng ít tính ứng dụng hơn. Lúc đó, nó chỉ phục vụ cho những sự phát triển nội tại của bản thân nó thôi. Tôi cho rằng vô ích. Nếu muốn nước ta đi nhanh hơn thì có lẽ nên bỏ qua ngành học này. Anh có mạnh miệng quá không? Đó là sự thực. Để nói là vô ích hay không thì xác định xem ta đứng ở điểm nào đó để nhìn. Nhiều người cứ lý luận, hoặc có thể chính họ tin rằng, Toán hữu ích. Nhưng, nhìn ở góc độ phát triển kinh tế xã hội nước ta hiện tại, cống hiến của Toán thực sự không có gì. Toán là một trò chơi Vậy, anh nói thế nào, khi vẫn luôn có những hình thức tôn vinh đóng góp của các nhà Toán học? Và, cả những nỗ lực và sự đầu tư để Toán phát triển. Phải chăng xã hội nhầm lẫn hết? Toán là một trò chơi. Tôi ví dụ, thi nhảy cao chẳng hạn, cũng là một trò chơi, một trò thể thao. Bản thân cái việc nhảy cao, chẳng có ý nghĩa gì cả, ngoài 1 điều duy nhất là có tác dụng về tinh thần. Nó có thể thoả mãn khát khao chinh phục một cái gì đấy, hay thúc đẩy cho nhiều người yêu thích và hứng thú luyện tập thể dục. Toán học cũng vậy. Học tiếp lên, nghiên cứu tiếp lên, có thể ra được những cái khá hơn cái cũ, cũng như nhảy cao, cố gắng 2m10, rồi 2m12 sẽ đạt được mục tiêu là chinh phục kỷ lục nào đó. Ngoài ý nghĩa này thì toàn bộ công đoạn nỗ lực đó là vô nghĩa. Vô nghĩa? Giải thưởng Clay của Ngô Bảo Châu được nhiều người coi là niềm tự hào là một ví dụ phản bác lại nhận định của anh? Đúng, nó là sự tự hào. Về khía cạnh này thì rất có ý nghĩa. Những nhà Toán học thành công, cũng như những VĐV thể thao thành công sẽ nuôi dưỡng được niềm tự hào cho những người liên quan, trong gia đình, thậm chí trong cộng đồng của họ. Nhưng, điều ấy có ý nghĩa gì khác, cũng như kỷ lục thế giới có ý nghĩa gì, ngoài cái danh kỷ lục? Đừng vẽ son, tô hồng quá cho dân Toán. Phát triển xã hội thì đừng đưa những đầu óc tinh tuý nhất vào ngành Toán, để họ trăn trở với những việc tự đặt vấn đề rồi tự giải quyết vấn đề. Lãng phí. Những đầu óc ấy có thể làm được việc khác, hữu ích hơn nhiều lần. Anh lấy những tiêu chí nào để đánh giá một cái gì đó là hữu ích? Đơn giản thôi, một cái gì đó hữu ích là khi người ta dùng nhiều. Thực ra, chính xác hơn, dùng nhiều mới là có khả năng hữu ích chứ chưa dám chắc là hữu ích thật sự. Chứ nhiều kiến thức Toán cao siêu, trừ một bộ phận rất nhỏ của xã hội hiểu được, còn đa phần chẳng ai hiểu gì, thế thì nói gì đến dùng hay ứng dụng. Những nhà Toán học hi sinh vì xã hội để đi lừa đảo đám đông. Họ có đóng góp rất ít ngoài việc việc làm gương để khích lệ thêm nhiều trí tuệ tinh hoa khác đi theo vào con đường đó, mà chính ra, ngay cả điều này không nên nhìn nhận là đóng góp. Cố gắng không lấy bằng nếu không bắt buộc Quay lại trường hợp của anh, sau khi ra viện và thay đổi nhận thức về cuộc sống, anh hiện thực hoá suy nghĩ của mình như thế nào? Sau đó, thực sự tôi chỉ học tiếp sao cho cốt hoàn thành nốt bậc học vì không còn cảm thấy hứng thú nữa. Tôi dành thời gian để học những thứ khác, tự học và học qua các thầy. Định kiếm thêm cái bằng Tâm lý nhưng thậm chí, tôi thấy ngay cả việc này cũng vô nghĩa nốt. Về sau này, tôi vẫn theo học nhiều thứ khác, nhưng cố gắng không lấy bằng làm gì nếu không bắt buộc. Năm 1985, tốt nghiệp MGU, tôi xác định ngay tinh thần không học tiếp làm gì, và về nước. May mắn, tôi có việc ngay tại Viện Cơ học, thuộc Viện Khoa học Viện Nam. Thời đó, cơ chế chưa thoáng và xin việc không dễ, chắc anh có thuận lợi về mặt quan hệ? Không biết vì lý do gì đấy, tôi được nhận ngay (cười). Có thể nói con đường sự nghiệp của tôi rất thuận lợi. Anh bắt đầu nghiêng sang việc kinh doanh như thế nào? Hồi đó, Viện Cơ thuộc dạng khá nhất về mặt năng động ứng dụng, làm kiểu chân trong chân ngoài... Các bác lãnh đạo Viện lúc đó như bác Đạo (Nguyễn Văn Đạo), bác Điệp (Nguyễn Văn Điệp) đều yêu quý và tạo điều kiện cho nhân viên làm thêm bên ngoài. Chúng tôi lập nhóm ứng dụng cơ học vào điện lạnh, sấy… Hợp đồng ký dưới danh nghĩa của Viện, và Viện được phần trăm. Sau này, khi thấy việc tách ra riêng, có con dấu riêng sẽ thuận lợi hơn về mặt kinh doanh và cũng có lợi hơn, chúng tôi lập công ty. Năm 1989, tôi lập công ty Zodiac (tên tiếng Việt là Hoàng đạo), trực thuộc Hội Tin học, kinh doanh máy móc, thiết bị tin học. Sau khi có Luật Doanh nghiệp (năm 1991), chuyển thành công ty TNHH. Dần dần, do nhu cầu phát triển mà những mảng kinh doanh sau này như ngân hàng, bất động sản, tin học… là sự tiến lên và mở rộng theo sự phát triển tất yếu. Tức là, anh đến với kinh doanh do sự đưa đẩy của thời cuộc? Thời đó, với các nhà khoa học như các anh, tính riêng lương có đủ sống không? Đủ, bằng chứng là tôi vẫn sống đây (cười). Không thể nói do đồng lương không đủ sống mà người ta chuyển sang kinh doanh được. Kinh doanh là việc tự thân. Có thể, có những sai lầm lại dẫn đến thành công. Mình tưởng rằng mình giỏi và có thể làm được điều gì đó, nên cứ thế làm, và làm được, đâm ra lại càng nghĩ rằng mình giỏi thật. Sau này, khi có nhiều kinh nghiệm hơn rồi, nhìn lại mình biết trong những cái làm ấy có nhiều sai sót. Tôi ra kinh doanh bắt đầu từ việc nghĩ rằng, mình làm kinh doanh giỏi. Thực sự, bây giờ tôi không ưa kinh doanh, mà lại thích làm Toán hơn. Có mâu thuẫn với điều anh khẳng định: Toán là lãng phí và vô nghĩa? Không mâu thuẫn. Làm Toán như một trò chơi thì vẫn thấy nó hay, nó đẹp. Làm Toán như một sự thủ dâm tinh thần thì vẫn tự thấy sướng, thấy hứng thú (cười). Mặc dù đúng là những trò chơi, hay sự "tự sướng" chẳng có ý nghĩa gì đối với xã hội. Còn kinh doanh không thấy vui, vì nó càng ngày càng bẩn. Cụ thể hơn là cái gì bẩn: môi trường? Tôi quen với môi trường logic hơn. Môi trường kinh doanh bây giờ có nhiều sự phi logic, đôi khi kết quả đạt được không phụ thuộc bản thân ý tưởng kinh doanh mà còn nhiều điều kiện phụ khác. Muốn đầu tư vào những lĩnh vực liên quan đến công chúng Cùng một lúc sở hữu nhiều công ty trong nhiều lĩnh vực, anh làm thế nào để vận hành và quản lý tốt? Nói chung, ở tất cả mọi công ty, tôi đều không làm gì quá sâu sát. Thực ra thì người ta không thể biết được nhiều thứ, quan trọng là biết tổ chức. Quản lý kinh doanh đòi hỏi các kỹ năng, còn đầu tư đòi hỏi những ý tưởng. Tôi ít biết (và vì thế không thích) quản lý kinh doanh nhưng tôi có nhiều ý tưởng và có thể nhận biết người chuyên môn giỏi và sâu hơn mình để làm các việc. Phần việc của tôi là đưa ra định hướng, chiến lược: chẳng hạn quyết định hướng đi, xác định mục đích, thời điểm làm, khả năng sinh lời, lên kế hoạch tài chính, huy động tiền vốn, lựa chọn đội ngũ lãnh đạo chủ chốt... Anh có mặt trong rất nhiều lĩnh vực sôi động trong nền kinh tế thị trường, trong đó anh ưu tiên cho lĩnh vực nào? Tôi muốn đầu tư vào những lĩnh vực liên quan đến công chúng: điện ảnh, bất động sản, ngân hàng, quảng cáo, báo chí...Sự thành bại trong kinh doanh ở những lĩnh vực này ít bị ảnh hưởng bởi các cơ quan công quyền. Hiện tại anh coi "mảng" đầu tư lớn nhất của mình là gi? Hiện tại, tôi đang cho mình nghỉ hưu. Thời gian lúc này dành nhiều cho việc đọc sách. Anh đọc những sách gì? Đọc rất tạp (cười) sách lịch sử, tiểu thuyết, triết học phương Đông... Một chút về cá nhân anh? Tôi sinh năm 1962, dân chuyên Toán Chu Văn An, lấy vợ được 21 năm, có 2 con gái. Vợ tôi là Tiến sỹ Toán - Lý, dân chuyên Toán ĐH Tổng hợp. Tôi là người lười biếng, thích suy nghĩ hơn là hành động, thích nói phét hơn là làm. Cảm ơn anh vì cuộc trò chuyện này. Hoàng Lê (thực hiện) (Theo vietnamnet.vn)
Dài quá, đọc xong cũng chóng cả mặt. Ấn tượng đầu tiên là sự khâm phục dành cho nhân vật chính:Cuộc đời có những điều khiến ta thay đổi suy nghĩ. Một cách sâu sắc, về chất. Dám đi một lối đi riêng do chính mình mở ra. mydream đồng tình với những suy nghĩ đó. Không chỉ trong lĩnh vực toán hay khoa học tự nhiên nói riêng, mà trong nghiên cứu khoa học nói chung , mục đích cao nhất là tính ứng dụng trong đời sống.
"Cần thêm ít nhất 50 TS Toán mỗi năm" Năm 15 tuổi, Nguyễn Tiến Dũng là người Việt Nam đạt điểm cao nhất trong kỳ thi Olympic Toán quốc tế năm 1985 (1 trong 14 HCV năm đó). Sau đó, con đường của anh cũng như nhiều nhà khoa học trẻ thời ấy: Du học ở "nước bạn vĩ đại" Liên Xô, trải qua khó khăn của một thời lịch sử biến động và tiếp tục theo đuổi con đường khoa học tại xứ người. Hiện anh đang làm GS Toán tại ĐH Toulouse, Pháp. Nguyễn Tiến Dũng: Tôi chỉ thuộc loại "làm Toán để sống" Tháng 12/2005, nhân một chuyến công tác ngắn hạn ở Việt Nam, anh đã có cuộc trò chuyện cởi mở với VietNamNet về những suy nghĩ, dự định và ký ức một thời. Sứ quán Việt Nam tại Nga từng chèn ép sinh viên Nga một thời là "điểm đến" mơ ước của những trí thức trẻ, nhưng khi anh du học là lúc có nhiều biến động lớn. Ký ức của anh về giai đoạn này? Thời kỳ đầu ở Nga (1986-1987) đối với tôi vẫn còn là thiên đường. Lúc đó, học bổng khoảng 90 rúp/tháng, nhưng ở KTX không mất tiền, và ăn uống mỗi ngày mất quãng 2 rúp nên mỗi tháng còn thừa tiền để mua sách, xem phim... Được một vài năm thì tôi cũng hiểu ra rằng hệ thống kinh tế của họ rất cứng nhắc và trì trệ. Đến quãng 1989 thì sự khủng hoảng bắt đầu lộ rõ. Phần lớn sinh viên VN chịu ảnh hưởng của xã hội, nói chung là rất khó học, vì nếu học thì không có gì ăn. Cụ thể, khủng hoảng xã hội đó tác động như thế nào đối với các anh, những sinh viên du học? Thời loạn, không đủ sống nên ai cũng phải tìm cách kiếm thêm, chủ yếu là buôn bán, từ son phấn, quần áo, máy móc đồ dùng Nga, cho đến những thứ nguy hiểm hơn như vàng, đô la. Ngay trong Khoa tôi, có người Việt bị trấn lột suýt chết trong lúc buôn bán, và trong trường thì có người bị chết thật. Tôi cũng từng đi buôn, nhưng nói chung không có duyên, có lần bị ăn trộm mất hết tiền (cười). Hồi đầu mới sang, tôi thấy người Nga rất quý người Việt Nam, nhưng về sau thì họ ghét. Tôi đã chứng kiến nhiều lần cảnh sát Nga cầm dùi cui đánh người Việt ở sân bay như đánh súc vật. Các chuyến bay đi nước khác không có vấn đề gì, nhưng đi Việt Nam là hỗn loạn. Sứ quán Việt Nam ở Nga hồi đó lại hay bắt nạt người Việt thay vì bảo vệ họ. Sự hỗn loạn ấy trở thành mảnh đất màu mỡ cho một số nhân viên sứ quán làm ăn. Ai quen biết hay đút tiền cho họ thì được bảo lãnh để vào "cửa riêng", còn lại thì "sống chết mặc bay". Với lưu học sinh, sứ quán đặt ra điều kiện là "phải có thành tích học tập" mới được về phép. Nhưng không cần thành tích gì cả vẫn về phép được nếu "có quà" cho các chú quản lý lưu học sinh. Anh có kỷ niệm đáng nhớ nào với "các chú ấy" không? Năm 1991, tôi và anh Thắng (GS Lê Tự Quốc Thắng) được mời sang ICTP (Trung tâm Vật lý lý thuyết thế giới, ở Trieste, Italia) dự hội nghị. Lên Sứ quán xin visa thì ông trưởng phòng quản lý lưu học sinh hạnh họe: "Đi dự Hội nghị có đọc báo cáo không? Nếu không có báo cáo thì không cho đi". Sinh viên thì lấy đâu ra "báo cáo mời", được người ta cho kinh phí để đến dự hội nghị mà học hỏi là vinh dự quá rồi. Cuối cùng cũng phải có "quà" mới qua. Tôi chỉ thuộc loại “làm Toán để sống” Anh đã theo Toán 20 năm. Đối với anh, Toán mang lại những gì? Có những nhà Toán học có thể xếp vào dạng “sống để mà làm Toán”. Tôi chỉ thuộc loại “làm Toán để sống”. Thứ nhất, nghề Toán đã nuôi tôi và gia đình. Tuy không giàu có gì và cũng có những lúc rất khó khăn về vật chất, nhưng hiện tại khá ổn định. Thứ hai, nó đã đem lại cho tôi sự thỏa mãn về nghề nghiệp và về tinh thần nhất định. Những kết quả Toán học mà tôi đạt được còn rất nhỏ bé so với những nhà Toán học lớn, nhưng tôi tin tưởng là những cái mình làm là có ý nghĩa, có đóng góp cho xã hội. Khi một người khám phá được một kết quả khoa học thì điều đó có thể đem lại sự sung sướng về mặt tinh thần, sự hạnh phúc mà không tiền nào mua được. Thêm nữa, theo tôi, sự hiểu biết về Toán là một lợi thế khi tôi muốn tìm hiểu hay “đụng đến” những thứ khác. Có lúc nào anh cảm thấy chán nghề? Tôi chưa bao giờ chán Toán, chỉ chán cảnh "làm Toán thì bị đói" thôi. Năm 1991, tôi tốt nghiệp bằng đỏ ở Nga, nhưng hoàn cảnh thay đổi, không còn chuyển tiếp sinh như trước, và tôi cũng đã mệt mỏi với nước Nga, cũng không nghĩ rằng mình sẽ còn đủ nhiệt tình theo nghề Toán "gặm giấy". Lúc đó, tôi đã tính chuyện sẽ đi một nước nào khác tìm cách "làm ăn" (tuy chưa biết làm gì). Nhưng may mắn là trong thời gian đi dự hội nghị ở ICTP được Viện trưởng phân viện Toán của ICTP mời ở lại làm việc với thời hạn 2 năm. Thế là từ đó tiếp tục "dấn thân" vào con đường làm khoa học. Con đường khoa học của anh có vất vả, như người ta vẫn thường hình dung về các nhà Toán học? Năm 1995, tôi được tuyển làm "chargé de recherche" (nghiên cứu viên) của CNRS (Trung tâm khoa học quốc gia của Pháp). Thời kỳ này, tôi tương đối nhàn rỗi, không phải dạy học mà chỉ làm nghiên cứu. Cũng có những thời gian dài (hàng năm) tôi mệt mỏi về chuyện nghiên cứu Toán, bỏ thời giờ cho những sở thích khác. Năm 2000, các đồng nghiệp giục tôi lo chuyện bảo vệ Habilitation. Cũng may thời gian đó tôi làm được một hai kết quả mới mà tôi thực sự thích thú. Cuối năm 2001 tôi bảo vệ Habilitation, và xin làm Professor ngay sau đó. Làm GS lương khá hơn, nhưng không được tự do như ở CNRS vì có trách nhiệm dạy học và một vài trách nhiệm hành chính. Hiện tại hàng năm tôi cố gắng dạy dồn những thứ mình phải dạy vào trong vòng 4-5 tháng, để thời gian còn lại cho việc nghiên cứu khoa học, đi hội nghị, hợp tác với nước ngoài… Việt Nam cần phát triển nền Toán học Hội người Việt Nam dự Hội nghị ICTP năm 1991. Trong ảnh có GS Trần Văn Nhung, GS Ngô Việt Trung, GS Hà Huy Khoái, GS Trần Hữu Đức, GS Lê Tự Quốc Thắng, GS Frédéric Phạm, Lê Hồng Vân... Anh Nguyễn Trung Hà, một cựu dân Toán MGU cho rằng, Việt Nam không nên khuyến khích người giỏi làm Toán, vì phí phạm, không hữu ích cho cuộc sống. Là một dân Toán, ý kiến của anh về nhận định này? Trong tình hình xã hội mà những người muốn đi theo con đường khoa học chân chính bị bỏ đói (theo tôi biết, lương trung bình của cán bộ khoa học ở Việt Nam còn thấp hơn thu nhập của bác lái xe ôm) thì khoa học cơ bản, trong đó có Toán học, dễ bị coi là vô dụng. Ở hoàn cảnh đó, những người có tài như anh Trung Hà chuyển sang làm kinh doanh và thành đạt là hợp lý và dễ hiễu. Nhưng điều đó không có nghĩa Toán học là vô dụng, là giỏi mà đi làm Toán thì phí phạm. Theo anh, với nước ta, Toán hữu dụng đối với xã hội như thế nào? Bất kỳ nước nào, để có một nền kinh tế phát triển, công nghệ hiện đại thì cần phải có một nền tảng khoa học cơ bản vững vàng, cần một đội ngũ trí thức đông đảo có trình độ cao. Việt Nam, để đi lên từ một nước nghèo nàn lạc hậu thành một nước tiên tiến cần có một quá trình xây dựng liên tục, trong đó có xây dựng nền khoa học cơ bản. Không phải đợi đến khi nào giàu có, đổ tiền vào là một sớm một chiều có thể tạo được ngay một đội ngũ khoa học, mà cần đầu tư liên tục để tạo ra một truyền thống văn hóa và khoa học, nâng chất lượng cao dần lên. Ngay trong hoàn cảnh của Việt Nam hiện nay, việc phát triển nền Toán học (cũng như khoa học cơ bản nói chung) là rất cần thiết, vì nó là cơ sở cho việc hiện đại hóa công nghệ ở Việt Nam, và vì nó gắn liền đến việc phát triển giáo dục, nâng cao dân trí ở Việt Nam. Theo anh thì cần thiết ở mức độ nào? Một nước hơn 80 triệu dân cần một lượng đáng kể Tiến sỹ Toán. Theo đánh giá của một số đồng nghiệp của tôi ở trong và ngoài nước, Việt Nam mỗi năm cần thêm ít ra 50 Tiến sỹ Toán riêng cho việc nâng cấp các trường đại học trong vòng 20 năm tới. Nhưng, sau khi hoàn thành TS Toán ở nước ngoài, một bộ phận lớn đều chọn con đường ở lại, chứ không phải về bổ sung cho các trường ĐH trong nước. Nếu vậy, hướng đi này phục vụ bao nhiêu cho sự phát triển khoa học, giáo dục trong nước, như anh nói? Ở nước ngoài không có nghĩa là không đóng góp được gì cho đất nước. Ở nơi nào cũng có cách đóng góp và có lợi thế của nó. Người ở trong nước có lợi thế nắm sát hơn nhu cầu phát triển và ứng dụng toán ở trong nước, nhưng ở nước ngoài có điều kiện làm việc tốt hơn, dễ đạt kết quả nghiên cứu tốt và uy tín khoa học cao hơn, dễ có tầm nhìn rộng hơn. Người ở trong nước có thể trực tiếp truyền đạt kiến thức của mình cho các thế hệ sau ở Việt Nam, còn ở nước ngoài thì làm cầu nối cho việc hợp tác giữa Việt Nam và quốc tế, giúp đỡ SV và NCS Việt Nam ra nước ngoài học, và cũng có thể về thỉnh giảng trong nước… Có một lợi thế nữa của người ở nước ngoài mà tôi thấy là: những người ở nước ngoài có thể nói thẳng những ý kiến đóng góp về tình hình ở trong nước, về những điều mà ở Việt Nam nhiều người cũng biết nhưng ít ai dám nói thẳng. Theo tôi, khi có điều kiện thích hợp, một số người Việt đang làm Toán ở nước ngoài hiện nay sẽ về nước nếu họ cảm thấy họ có ích ở trong nước hơn là ở nước ngoài. Tháng 6/2006: Hội nghị Toán quốc tế tại Hà Nội Hai mươi năm đã qua, anh có giữ liên hệ với những người bạn cùng đợt thi HSG quốc tế năm ấy? Tôi còn hay liên lạc với Lâm Tùng Giang, học cùng khoa Toán ở Lomonoxop với tôi, hiện làm cán bộ tin học ở Đà Nẵng, và Huỳnh Minh Vũ, bạn học với tôi từ thủa nhỏ. Anh Vũ học tin học ở Tbilisi, Nga sau đó chạy sang Đức học về tài chính, từng làm việc ở Đức và Mỹ một thời gian dài, và hiện đang làm đại diện cho một công ty Tin học nước ngoài ở Hà Nội. Ngoài ra cùng đoàn năm đó có anh Huỳnh Văn Thành, học kinh tế ở Moskva, và hai anh khác học ở Việt Nam (một vì lý do sức khỏe một vì lý do lý lịch nên không được đi học nước ngoài). Hiện tôi không có tin tức của 3 anh này. Rất nhiều cựu HSG quốc tế vẫn tiếp tục theo đuổi Toán học. Các anh có liên hệ với nhau trong công việc? Tôi cùng một số đồng nghiệp người Việt ở nước ngoài, như các GS Phạm Hữu Tiệp, Lê Hồng Vân, Lê Tự Quốc Thắng, Vũ Hà Văn, Ngô Bảo Châu, Đinh Tiến Cường… có bàn về chuyện liên kết những người Việt làm Toán ở nước ngoài với nhau để có thể hợp tác giúp đỡ Việt Nam hiệu quả hơn, chẳng hạn như trong chuyện giúp đỡ SV và NCS Việt Nam. Đợt về nước này, anh có dự định gì? Một trong những dự án gần nhất của tôi là tổ chức một hội nghị Toán quốc tế cỡ nhỏ, theo kiểu trường hè, về “Lượng Tử Hóa”, trong vòng một tuần, ở Hà Nội vào tháng 6/2006, cùng với GS Đỗ Đức Thái (ĐHSP), GS Đỗ Ngọc Diệp (Viện Toán) và hai đồng nghiệp ở Mỹ. Các đồng nghiệp nước ngoài đến hội nghị đều tự lo tiền vé máy bay (chứng tỏ họ rất có thiện chí), phía Việt Nam chỉ cần lo ăn ở cho những người đến giảng bài. Tôi rất hy vọng là sẽ nhận được đủ tài trợ từ các cơ quan phía Việt Nam để trang trải cho hội nghị. Một trong những mục đích của hội nghị là tạo điều kiện cho SV và NCS Việt Nam có điều kiện học hỏi và làm quen với các GS nước ngoài (để tạo thành các quan hệ lâu dài). Nếu mọi việc trôi trảy, có thể thỉnh thoảng tôi lại tham gia tổ chức hội nghị ở Việt Nam, mời các chuyên gia quốc tế đến Việt Nam. Một chút về cuộc sống của anh hiện tại? Tôi đã có vợ và hai con. Vợ tôi trước có dạy khoa Văn ở ĐH Tổng hợp Hà Nội, từ khi sang Pháp chuyển sang làm dịch thuật và viết văn. Những năm trước, hai cháu còn nhỏ, chúng tôi rất vất vả vì ở nước ngoài không dễ gì có được người giúp đỡ việc nhà như ở Việt Nam. Bây giờ, tụi nó lớn hơn nên cũng đỡ, có nhiều thời giờ cho công việc hơn. Cảm ơn anh. Chúc anh thực hiện được những dự định của mình. Hoàng Lê (thực hiện) (Theo Vietnamnet)
