Ngày cập nhật: 22/04/2011 11:11: Vào tháng 10/2010, lần đầu tiên Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Trị phát động cuộc thi sáng tạo khoa học và kỹ thuật dành cho lứa tuổi học sinh. Hưởng ứng cuộc phát động, Trường THCS Hải Thiện đã khuyến khích các em học sinh trong trường tích cực tham gia cuộc thi. Sau một thời gian phát động, trường đã thu được 6 đề tài của các em học sinh. Trong số các đề tài, trường chọn ra 3 đề tài tham dự cuộc thi cấp huyện. Hai em Lê Minh Hiệu và Lê Kim Hợi đạt giải cao trong cuộc thi Intel ISEF 2011 nhờ ý tưởng sáng chế máy sấy lúa. Trong cuộc thi này đề tài “Chế tạo máy sấy lúa” của hai em Lê Kim Hợi và Lê Minh Hiệu đã xuất sắc đạt giải nhất và được chọn đi thi cấp tỉnh. Và trong cuộc thi cấp tỉnh, đề tài “Chế tạo máy sấy lúa” của các em một lần nữa được hội đồng giám khảo trao giải 3 và được chọn cùng các đề tài đạt giải cấp tỉnh khác dự cuộc thi “Sáng tạo khoa học và kỹ thuật Intel ISEF 2011” (Intel International Science and Engineering Fair 2011) cấp khu vực được tổ chức từ ngày 25 - 27/1/2011 tại TP Huế (tỉnh Thừa Thiên - Huế). Và đề tài này của các em một lần nữa được ban giám khảo đánh giá rất cao và xuất sắc giành giải 3. Điều đặc biệt là nhóm Hợi và Hiệu là những học sinh nhỏ tuổi nhất (học sinh khối THCS duy nhất tham gia cuộc thi) đạt giải. Dù đã 15 tuổi nhưng trông dáng vóc của cả Hợi và Hiệu đều nhỏ gầy với nước da ngăm đen quen thuộc của học sinh vùng nông thôn vốn còn nhiều lam lũ. Và ngay trong lần gặp gỡ đầu tiên với các em, chúng tôi đã thật sự ấn tượng với vẻ hồn nhiên và sự thông minh của các em, trong đó đặc biệt là em Hợi. Thầy Trần Mót, Hiệu trưởng Trường THCS Hải Thiện xoa đầu các học trò cưng của mình, phấn khởi giới thiệu: “Các em đều là học sinh học giỏi và ngoan ngoãn trong nhiều năm liền của nhà trường. Chúng tôi cảm thấy rất tự hào vì thành tích học tập và lòng đam mê sáng tạo của các em. Chúng tôi cũng vui mừng vì đề tài của các em đã đạt giải cao đồng thời cảm thấy xúc động vì đề tài đạt giải của các em hướng đến mục đích giảm bớt đi phần nào sự vất vả của bố mẹ và người nông dân vùng lũ”. Hợi và Hiệu mang mô hình máy sấy lúa cho chúng tôi xem rồi say sưa thuyết trình về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy một cách chi tiết. Theo thiết kế của các em, chiếc máy sấy lúa được cấu tạo với các loại vật liệu gồm: 4 quạt có công suất lớn, sử dụng nguồn điện 220 vôn; 3 dây vonfam có tiết diện 1mm2; 1 máng sắt có diện tích 4 m2; 3 cửa bằng sắt; một trục khuỷu; 1 aptomat; 4 bánh xe; rơle nhiệt tự ngắt có dải điều chỉnh Max= 1500C và thanh cảm nhiệt của rơle; động cơ điện 1 pha và bộ dây đai; các thanh sắt và các lá sắt khác; vỏ máy làm bằng sắt; cần gạt lúa và thanh gạt lúa ra bằng sắt hoặc gang. Trong khi em Hiệu vừa chỉnh sửa, lau chùi lại một số chi tiết trong mô hình máy sấy lúa thì em Lê Kim Hợi tự tin giải thích về nguyên tắc hoạt động của máy với chúng tôi: “Khi đóng điện, động cơ quay làm cho máng sắt đưa qua đưa lại liên tục. Các dây vonfam sẽ nóng dần lên. Các quạt gió đồng thời sẽ hoạt động đẩy nhiệt từ các dây vonfam xuống máng sắt. Tiếp đó chúng ta sẽ cho lúa vào qua cửa số 8, lúc đó quạt gió sẽ thổi các lá lúa, các hạt lúa nhẹ và các tạp chất khác ra ngoài qua cửa số 9. Khi cho lúa vào máng sắt, động cơ giúp máng đưa qua đưa lại liên tục làm lúa trải đều và được thay đổi vị trí liên tục trong khi sấy. Mỗi lần sấy tối đa được khoảng 20 kg và nhiệt độ máng sấy thích hợp là 1200C. Khi nhiệt độ quá 1500C thì thanh nhiệt sẽ hấp thụ nhiệt và rơle nhiệt sẽ tự động ngắt mạch để bảo vệ lúa khỏi cháy nhưng quạt vẫn hoạt động bình thường. Sau thời gian nhất định, cần gạt làm cho thanh gạt quét hết lúa đã được sấy khô ra ngoài qua cửa số 10”. Em Lê Kim Hợi và Lê Minh Hiệu giới thiệu về nguyên lý hoạt động của máy sấy lúa. Em Lê Minh Hiệu cho biết thêm, với mỗi lần sấy tối đa 20kg lúa thì sẽ mất thời gian tương ứng khoảng 17 phút, máy có thể hoạt động liên tục 24/24 giờ với công suất tối đa. Theo em Hiệu, tùy vào độ dày mỏng khác nhau của lúa trong khi sấy mà các em cũng tính được thời gian sấy nhanh hay chậm. Để đảm bảo an toàn khi sử dụng, máy được trang bị thiết bị aptomat để bảo vệ. Đặc biệt, máy được thiết kế gọn, nhẹ và có bánh xe để có thể di chuyển dễ dàng. Thầy giáo Lê Văn Lương, giáo viên hỗ trợ đề tài nhận xét về đề tài chế tạo máy sấy lúa của các em: “Khi nghe thông tin các em có ý định thực hiện đề tài chế tạo máy sấy lúa tôi thực sự bất ngờ dù trước đó đã biết cả em Hợi và Hiệu đều là những học sinh sáng dạ. Nhưng khi tiếp cận đề tài, trực tiếp nghe các em trình bày ý tưởng cụ thể và chi tiết thì tôi đã thực sự bị thuyết phục và cảm thấy khâm phục bởi sự thông minh, sáng tạo của các em. Đó là một đề tài hay, được thiết kế kỹ càng và có khả năng ứng dụng vào thực tế rất cao. Ngoài mục đích chính là sấy lúa, chiếc máy này còn có khả năng sấy các loại nông sản khác như đậu các loại, cà phê, tiêu...”. Cần được hỗ trợ Ngồi trò chuyện với chúng tôi, các em tâm sự, thực ra trước khi thực hiện đề tài trên các em đã mất hàng tháng trời lên mạng internet tìm hiểu về một số mô hình máy sấy lúa ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. “Theo sự tìm hiểu của chúng em thì máy sấy lúa ở đồng bằng sông Cửu Long đã được sản xuất nhưng chỉ sử dụng bằng nhiên liệu thô sơ như than, trấu... có giá thành cao và máy đó có kết cấu khá phức tạp, cồng kềnh, không thể di chuyển được. Từ thực tế của Hải Lăng quê hương em sản xuất lúa với quy mô vừa và nhỏ, nên nhóm chúng em quyết định chế tạo máy sấy lúa gọn gàng sử dụng nguồn điện 1 pha- 220 vôn, ngoài ra còn có thể sử dụng máy phát điện, pin mặt trời để giảm chi phí”, Hợi và Hiệu cho biết. Ngay sau khi có bản thiết kế hoàn chỉnh, 2 em bắt tay vào thực hiện mô hình máy sấy lúa thu nhỏ của mình. Các em cho biết, do các vật liệu để làm mô hình rất khó kiếm nên các em đã tận dụng một số vật liệu thay thế khác như: dây vonfam được tận dụng từ dây đun nước, vỏ máy được làm bằng chiếc tủ nhôm kính nhỏ, máng lúa được làm từ khay inox đựng ấm chén... Tranh thủ những ngày nghỉ, các em đã miệt mài lắp ráp và cuối cùng chiếc máy sấy lúa thu nhỏ đã được lắp ráp thành công và vận hành rất tốt. “Phải mất rất nhiều thời gian và nhiều lần tháo ra lắp vào cuối cùng chúng em mới hoàn thành việc lắp ráp máy và vận hành thử nghiệm. Lúc máy được cho hoạt động thử nghiệm thành công chúng em rất sung sướng, các thầy cô và các bạn cũng động viên và chúc mừng khiến chúng em rất tự tin”, Hợi và Hiệu không giấu được niềm vui, nói. Ngày mang mô hình máy sấy lúa đại diện cho tỉnh Quảng Trị tham dự cuộc thi “Sáng tạo khoa học và kỹ thuật Intel ISEF 2011” được tổ chức tại tỉnh Thừa Thiên - Huế, các em cảm thấy hồi hộp và lo lắng. Cô Nguyễn Thị Hải Yến, người dẫn các em đi thi, bồi hồi nhớ lại: “Dù trước cuộc thi chúng tôi đã chuẩn bị rất kỹ nhưng cũng không tránh khỏi sự lo âu. Bởi trong lần thi này, bài thuyết trình của các em trước hội đồng giám khảo hoàn toàn bằng tiếng Anh. Tôi cũng lo lắng các em sẽ thiếu tự tin và chịu nhiều áp lực khi bước vào cuộc thi lớn như vậy. Tuy nhiên, trái với lo lắng của mình, lúc kết quả cuộc thi được công bố, các em xuất sắc giành được giải 3 thì lúc đó tôi chỉ biết ôm chầm các em và tự nhiên trào nước mắt vì thấy tự hào quá đỗi. Các em đã tự tin vượt qua chính mình và chinh phục ban giám khảo bằng chính sự thông minh và trình bày thuyết phục...”. Nghe cô giáo kể lại, cả Hợi và Hiệu cũng bồi hồi vui sướng nhớ lại giây phút lên bục nhận giải thưởng lớn đầu tiên trong đời: “Không ngờ ý tưởng của mình được giải, chúng em cảm thấy rất sung sướng và tự hào hơn cả. Món quà máy sấy lúa này chúng em xin dành tặng cho bố mẹ và cho tất cả những người nông dân vùng lũ quê em”. Những ngày này, ngoài giờ học tại trường, các em dành thời gian rảnh rỗi vào việc hoàn thiện mô hình máy sấy lúa của mình. “Sau khi có giải, có người đã liên hệ với chúng em để xem cụ thể mô hình và đặt vấn đề mua lại bản quyền máy sấy lúa này nhưng chúng em không đồng ý. Mong muốn của chúng em là sẽ có một đơn vị tài trợ nào đó hỗ trợ kinh phí để có thể tự tay chế tạo ra chiếc máy sấy lúa đúng theo thiết kế. Chi phí để chế tạo hoàn tất máy là khoảng 20 triệu đồng, tuy nhiên đến nay do chưa có điều kiện nên chúng em vẫn chưa thể thực hiện được”. Bài, ảnh: LÊ ĐỨC VIỆT
