(24h) - Bản Tà Rùng (xã Húc, H.Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) 2 tháng nay đã nổi tiếng là... bản chơi sang. Từ thị trấn Khe Sanh nhắm thẳng tỉnh lộ 14B thì vào xã Húc. Dừng lại hỏi đường, ai cũng nói với chúng tôi rằng: “Tìm bản Tà Rùng hả? Cứ đi cho cùng con đường này, đến đâu mà nghe nhạc mở rộn ràng, thấy xe máy dưới sàn hai, ba chiếc, ấy là nơi đến...”. Những “đại gia” chân đất Quả vậy, từ trên đoạn dốc còn cách bản cả cây số, tiếng nhạc “sàn” inh ỏi đã làm chúng tôi ngờ ngợ. Từ dưới, một vài thanh niên choai choai cưỡi những “con ngựa sắt” màu sắc lòe loẹt cố rồ ga để vượt dốc và đi qua chúng tôi nhưng mùi... bia vẫn còn “thơm nức”. Dân bản Tà Rùng trước nay chỉ biết phát nương làm rẫy.Tiến vào bản, liếc qua một lượt... Dưới những ngôi nhà sàn liêu xiêu kết lại bằng những thanh gỗ đen đúa, mục nát là những chiếc xe máy, dẫu còn dính nhiều đất đỏ nhưng nhìn qua biết ngay là xe mới. Hèn gì, 2 tháng trở lại đây, những đại lý xe máy tại thị trấn Khe Sanh đã kháo nhau rằng: “Đừng thấy mấy cha trong bản Tà Rùng ra mua xe mà khi dễ. Đại gia cả đấy!”. Chúng tôi vào nhà của chị Hồ Thị Việt ngay đầu bản, chị đang nấu cơm, còn 2 đứa con lấm lem bùn, nhọ đang chơi đùa bên chiếc xe Jupiter MX. “Xe của anh rể mình đó, nhà anh rể có mấy héc ta đất rẫy trong khu vực người ta xây thủy điện Khe Dông. Người ta đền tiền, anh mua xe...”, chị Việt nói. Anh rể của chị là trưởng bản, mua xe ngay sau ngày nhận 80 triệu đồng bồi thường đất và hôm nay không có nhà vì đã uống say mèm, nằm vật tận bên bản Cu Dông. “Chúng tôi đã biết thế nào cũng có việc này, nên đã chủ động làm trước mấy đợt tuyên truyền phổ biến cho bà con nhưng thực tế thì từ khi có tiền dân chỉ biết đến xe cộ và uống rượu…”. Trong cái bản Vân Kiều này, nhà nào mới có một chiếc xe máy được xếp vào loại “chơi nửa mùa”, còn đa phần dưới mỗi nóc phải có 2 chiếc xe dựng hiên ngang. Cả bản có 98 hộ nhưng có tới 65 hộ được đền bù đất, và có ít nhất 65 chiếc xe máy mới được tậu về bản. Cá biệt có nhà ông Hồ Văn Đeng (được đền bù 80 triệu) mua 3 chiếc, nhà ông Pả Ưng (được đền bù 100 triệu) mua 2 chiếc... Một chị chuyên chở bia từ dưới xuôi lên bản Tà Rùng đúc kết một câu thấm thía rằng: “Từ ngày có tiền, dân bản chỉ biết đến xe máy, điện thoại và... bia”. Dẫu đường gồ ghề khó chạy nhưng bia lên tới bản đắt thêm vài giá và ai cũng “xài”. Riêng điện thoại khi vào bản không còn một hạt sóng, nhưng thanh niên trong làng vẫn sắm “dế” về để... nghe nhạc. Thật nhiều chuyện thực sự trái khoáy đang diễn ra trong cái bản nhỏ chỉ gần 100 hộ dân này từ khi có dự án thủy điện, từ khi có tiền đền bù... Có về lại con số 0? Người Vân Kiều trên vùng cao núi đá này mấy trăm năm nay vốn sống trong khốn khó, “củ sắn phải chia làm ba”. Chỉ cắm mặt xuống vách núi trồng lúa nương, lặn lội vào rừng sâu để săn tìm muông thú mới tìm được cái no. Nhưng nay, những khoản tiền tưởng như trên trời rơi xuống đã làm cho họ có phần nào đổ đốn. Một ngày lang thang trong bản, chúng tôi nghe thật nhiều những câu chuyện buồn như thể nó chẳng thuộc về nơi này nữa. 65 nhà nhận được tiền, người biết chắt bóp gửi tiết kiệm ngân hàng để tính kế lâu dài chỉ đếm trên đầu ngón tay. Hầu hết nhà ai cũng sắm xe máy mới.Cười nhưng chảy nước mắt vì trong bản có người đã chơi ngông đến mức dám mua xe tay ga gần 40 triệu đồng. Mua về đi không được vì gầm xe quá thấp so với đường đồi núi đành bán lại cho người dưới xuôi chưa được nửa giá. Hay chuyện về một đứa con của ông Hồ Pả Nhé mua xe rồi phá xe, rồi bán, rồi mua... Cụ Hồ Tà Hưm (70 tuổi), mắt đã kèm nhèm lắm rồi nhưng từ cửa nhà sàn vẫn lắc đầu nhìn đám cháu con đang vui bởi có được số tiền nhờ cha ông một đời phát rừng tìm rẫy: “Nhìn chúng bố buồn lắm, nhưng không can được, bố già rồi, chúng nó nghĩ không như cái bụng của bố nghĩ...”. Và sau mỗi cuộc chơi, khi men bia đã ướp đầy người, lại gây gổ đánh nhau. Ông Hồ Quốc Trung, Phó chủ tịch xã Húc, người không tham gia cuộc nhậu trong bản mà về làm việc tại UBND xã, rầu rĩ nói rằng: “Chúng tôi đã biết thế nào cũng có việc này, nên đã chủ động làm trước mấy đợt tuyên truyền phổ biến cho bà con nhưng thực tế thì từ khi có tiền dân chỉ biết đến xe cộ và uống rượu...”. Hôm chúng tôi vào bản cũng gặp hai cuộc nhậu tưng bừng, bia rải lăn lóc. Khắp đường quanh bản đều dễ gặp các anh choai choai mặt đỏ kè lúc thì đi liêu xiêu, lúc thì hì hục thụt bi-da. Nói như ông Hồ Văn Đục, Chủ tịch xã, người cũng mới lúi nhúi đi xuống nhà sàn ở đây sau cuộc nhậu, thì “cả đời họ mới có số tiền lớn như thế này, họ mừng quá ấy mà...”. Thủy điện Khe Dông được Tập đoàn Thanh Hoa tổ chức lễ khởi công vào ngày 10.11.2009 tại xã Húc. Thủy điện có công suất 4,5 MW với tổng mức đầu tư 200 tỉ đồng. Dự kiến công trình sẽ hoàn thành vào năm 2011. Đây là nhà máy thủy điện thứ 5 trên địa bàn huyện Hướng Hóa. Theo số liệu do UBND xã Húc cung cấp thì tổng số đất thu hồi là 393.258m2 (trong đó có 196.872m2 rừng phòng hộ; 33.271m2 đất của UBND xã; 1.268m2 đất của cộng đồng thôn; còn lại là đất nương rẫy của dân bản). Sau khi thu hồi, đất canh tác của dân thôn Tà Rùng chẳng còn được bao nhiêu. UBND xã Húc không cung cấp tổng số tiền dân thôn Tà Rùng được đền bù vì… không nắm rõ.
